Πέμπτη 25 Μαρτίου 2010

η απίστευτη ιστορία του ARIS SAN (στιγμιότυπα)

Ο Aris San (Καλαμάτα 19/1/1940-Βουδαπέστη 25/7/1992) υπήρξε Έλληνας. Υπήρξε ακόμη ο πιο διάσημος έλληνας τραγουδιστής στο Ισραήλ, στη δεκαετία του ’60 – χρόνια πριν ο Νταλάρας, η Γλυκερία και ο Καρράς αλώσουν τις πίστες του γλεντιού, στη μεσογειακή χώρα. Υπήρξε επίσης ένας απίστευτα επιδραστικός καλλιτέχνης για την popular μουσική στο Ισραήλ, ενώ, όπως θα επιχειρήσω να δείξω, επηρέασε στο ίδιο μέγεθος το rock της δεύτερης πατρίδας του, και ίσως το ψυχεδελικό rock της Δυτικής Ακτής. Γνώρισε, φυσικά, επιτυχία όχι μόνο στο Ισραήλ, αλλά και στην Τουρκία, και στην υπόλοιπη Μέση Ανατολή, και στις ΗΠΑ, την ώρα κατά την οποίαν στην Ελλάδα λοιδορήθηκε και λοιδορείται ακόμη. Εδώ, ηχογράφησε, βασικά, μόνο ένα LP, με την αρωγή του φίλου του Στέλιου Καζαντζίδη, πάνω σε στίχους Πυθαγόρα, στις αρχές του '70, ενώ έδωσε κι ένα live την 8/7/1972, στο Παναθηναϊκό Στάδιο, στα πλαίσια της 5ης Ολυμπιάδος Τραγουδιού. O αμερικανικός τίτλος του ήταν "Sounds of Love" [Ampis Records LS-151]. Είχε ηχογραφήσει όμως και πριν την κάνει για Τουρκία-Ισραήλ, στα τέλη των fifties.(Με τον Στέλιο Καζαντζίδη το 1958) 

Για μένα ο Aris San (το πραγματικό όνομα του οποίου κατά τον Καζαντζίδη ήταν Αριστείδης Σεϊζάνας ή Σαϊσανάς) ήταν ένας αυθεντικός ethnic καλλιτέχνης, καιρό πριν η ετικέτα καταστεί συνώνυμη του ευτελισμού της παράδοσης. Τηρουμένων των αναλογιών υπήρξε για τη μουσική της Ανατολής ότι ο Slim Gaillard για τη μουσική της Αμερικής. Ένας αυθεντικός διασκεδαστής, που δεν τον ενδιέφερε με ποιόν τρόπο θα παρουσιαζόταν ως συνεχιστής της παράδοσης, αλλά πώς, ανατρέποντάς την, θα δημιουργούσε κάτι νέο. Παραθέτω, εδώ, ένα απόσπασμα των λόγων του Simon Parnas (διακεκριμένος ισραηλίτης παραγωγός), όπως δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Ντέφι, τεύχος 19, 11-12/1995: 
«Γύρω στο ’60 ένα νέο παιδί, 17 χρονώ, ήρθε απ’ την Ελλάδα στο Ισραήλ ψάχνοντας για δουλειά. Ονομαζόταν Άρης Σαν και βρήκε δουλειά σ’ ένα μικρό ελληνικό κέντρο στη Χάιφα στο οποίο σύχναζαν μόνο Έλληνες Εβραίοι για ν’ ακούσουν μουσική. Αυτός ο Άρης Σαν, στην διάρκεια της δεκαετίας του ’60, έκανε μια επανάσταση… Ήρθε στο Ισραήλ, τραγούδησε όλες τις ελληνικές επιτυχίες του ’60 και πολλοί Ισραηλίτες άρχισαν ν’ ακούν τη μουσική του. Ξαφνικά τους άρεσε ο ήχος του μπουζουκιού, γιατί είναι πολύ γλυκός, πολύ μελωδικός. Ο Άρης Σαν έπαιζε ηλεκτρική κιθάρα, αλλά τη χρησιμοποιούσε με τον τρόπο που παίζει κάποιος το μπουζούκι και ξαφνικά δημιούργησε έναν καινούριο ήχο, γιατί η ηλεκτρική κιθάρα τραβάει τους νέους. Ήταν η εποχή του Έλβις Πρίσλεϋ, του ροκ εν’ ρολ, των Σάντοους και του Κλιφ Ρίτσαρντ. Έπαιζε ελληνικά τραγούδια στην ηλεκτρική κιθάρα, σαν υποκατάστατο του μπουζουκιού και δημιούργησε ένα καινούριο στυλ κι έναν καινούριο ήχο.(…). Ο Άρης Σαν ήταν ένας πρωτοπόρος…(…)». Για διαφόρους λόγους υπήρξε σημαντικός ο Aris San. Κατ' αρχάς, γιατί ήταν εξαιρετικός κιθαρίστας. Ακόμη, γιατί γνώριζε πώς να «τραβάει» τα κομμάτια του, όπως π.χ. το “Boumpam” και το “Paploma” από το LP “Boumpam, Hit Parade” [A.Z.R.LP.81-81, 1968] ή το «Δεν καταλαβαίνω τίποτα» του Κοινούση από το “Record Seven” [CBS S 65990, 1974] ή το «Τεφαρίκι» του Μενιδιάτη από το “Dam-Dam” [CBS S 65250, 1972], δημιουργώντας μία μορφή ψυχεδελισμού, η αξία του οποίου φάνηκε όχι μόνο στα δικά του θέματα, αλλά ακόμη και σ’ εκείνα των Churchill’s, του κορυφαίου ροκ γκρουπ που βγήκε ποτέ στο Ισραήλ, στα χρόνια του ’60 (οι διπλοπενιές των Churchill's και αργότερα των Jericho έχουν στον Aris San την αρχή τους). 
Προσωπικώς, λέω ότι ανακαλύπτω τον Aris San ακόμη και στους Αμερικανούς Kaleidoscope (υποπτεύομαι πως κάποιοι απ’ αυτούς ίσως να τον γνώριζαν - ok, γνώριζαν και τους έλληνες μπουζουξήδες της Αμερικής), οι οποίοι έπαιζαν καθαρό oriental rock, ενώ διατηρώ επιφυλάξεις όσον αφορά στο ποιος χρησιμοποίησε για πρώτη φορά δίχορδο σόλο στην ηλεκτρική κιθάρα. Δηλαδή είμαι σίγουρος πως ήταν ο Aris San. Ή μάλλον, για να το πω καλύτερα, ο Aris San είχε προηγηθεί του Dick Dale, ο οποίος το πρωτοέπραξε στη Δύση το 1962, ηχογραφώντας τη "Misirlou" του και σφραγίζοντας το surf. (Με τον Moshe Dayan, το 1961) 

Η ζωή του Aris San είναι σαν ταινία… Και όντως, γυρίστηκε αυτή πέρυσι στο Ισραήλ από τους Dani Dotan και Dalia Mevorach, υπό τον τίτλο “The Mystery of Aris San”… Το μυστήριο; Για ποιο ακριβώς μυστήριο συζητάμε… Ας πω εν ολίγοις, λοιπόν, πως ο Aris San υπήρξε το χαϊδεμένο παιδί της ισραηλινής show-biz στα sixties, ένας δεδηλωμένος σιωνιστής, τραγούδησε εξάλλου “ANI TZIONI” δηλ. "είμαι σιωνιστής" - το τραγούδι υπάρχει στο LP "Hits in Hebrew" [CBS S 81096] -, ο οποίος απέκτησε και την υπηκοότητα (παρότι Έλληνας), κατόπιν παρεμβάσεως του φίλου του στρατηγού Moshe Dayan. (Μάλιστα, σε ουκ ολίγες φωτογραφίες του ποζάρει αγκαλιά με ισραηλινούς φαντάρους). Όργανο της σιωνιστικής προπαγάνδας λοιπόν; Τον χρησιμοποίησαν και τους χρησιμοποίησε. Αντιλαμβάνεστε πως γίνονται αυτά τα πράγματα...Aliza Azikri και Aris San - από το backcover του LP τής Azikri "With Aris San and His Orchestra" [CBS 62899] του 1967 

Μνημειώδες θα μείνει το ειδύλλιό του με την τραγουδίστρια Aliza Azikri στα μέσα των sixties, στο οποίο θα εισχωρήσουν και κάποιες παραφυάδες κατασκοπίας (διάβασα κάπου πως κατηγορήθηκε ότι είχε κρυμμένη κάμερα στο σκάφος της κιθάρας του και πως φωτογράφιζε απαγορευμένες περιοχές! – απίστευτα πράγματα). Φαίνεται, λοιπόν, πως το κλίμα είχε αρχίσει να μην τον σηκώνει στο Ισραήλ, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψει τελικώς τη χώρα, φθάνοντας στην Αμερική στα τέλη των sixties, και ανοίγοντας τον Οκτώβριο του ’71 (μάλλον), στο Manhattan, το κλαμπ Sirocco, το οποίο γρήγορα θα αναδειχθεί σε «ναό» της… μπουρζουαζίας. Στους θαμώνες του μπορούσε να δει κανείς από τον Anthony Quinn και τον Telly Savalas, μέχρι τη Μελίνα Μερκούρη, τον Harry Belafonte, αλλά και τον αρχιμαφιόζο Joe Gallo, με την "οικογένειά" του. Ο Gallo (για τον οποίον ο Bob Dylan έγραψε το “Joey” στο “Desire”) κόλλησε με τον Aris San, σπρώχνοντάς τον προς την κόκα. Με τα λίγα με τα λιγότερα ο Έλληνας θα ανακατευτεί με τα… πίτουρα και θα τον φαν οι κότες. Συλλαμβάνεται και καταδικάζεται (τώρα, ως φιλαράκι του Gallo, ως κάτοχος ναρκωτικών – δεν είμαι απολύτως σίγουρος) μπαίνει στη φυλακή, για να βγει από ’κει άλλος άνθρωπος. Μάλλον, χαμένος άνθρωπος… Η ζωή του είχε στραβώσει. To FBI τον παρακολουθούσε ως πράκτορα και ο ίδιος με ποιον τρόπο, δεν γνωρίζω ακριβώς – είπαμε «μυστήριο» – φαίνεται να καταλήγει κάποια στιγμή στη Βουδαπέστη(!), όπου προσπαθεί να ξεκινήσει μία καινούρια καριέρα. Μάταια όμως, αφού, όπως διάβασα στο rebetiko forum, θα του την πέσουν κι εκεί κακοποιοί (ποτέ δεν κάθισε καλά), σπάζοντάς του τα χέρια. Με κλωνισμένη υγεία και, προφανώς, ψυχολογία, ο Aris San θα πεθάνει από καρδιακή προσβολή, λίγο αργότερα (πόσο αργότερα;), στα 52 του χρόνια, αφήνοντας ως παρακαταθήκη την αθάνατη πενιά του. Φυσικά, κάποιοι, ακούγοντας σήμερα τις εκδοχές του μπορεί να μιλήσουν για «εκτελέσεις στα τρία μέτρα» (Γιώργος Ε. Παπαδάκης, Δίφωνο τ.24, 9/1997), όμως είναι παντελώς λάθος να κρίνει κάποιος τον Aris San, με τα μέτρα που θα κρίνει τον Διονυσίου π.χ. ή τον Γαβαλά, αγνοώντας όλο το πλαίσιο που ανέπτυξα πιο πριν (και είναι κι άλλο). Έχω πολλά να γράψω ακόμη για τούτη την τρανή περίπτωση έλληνα καλλιτέχνη… και θα το κάνω κάποια στιγμή για το περιοδικό. Να όμως τώρα ένα αληθινό… east-west (όχι όπως εκείνο των Bloomfield/ Gravenites – πλάκα κάνω). Είναι το «Τεφαρίκι» του Μιχάλη Μενιδιάτη…

36 σχόλια:

  1. Καλησπέρα σας,

    θα ήθελα να σας συγχαρώ για τις εξαιρετικές αναρτήσεις σας. Είμαι ένας σχετικά νέος αναγνώστης τόσο του ιστολογίου σας όσο και του περιοδικού Jazz & Τζάζ και τα γραφόμενά σας αποτελούν πολύτιμο οδηγό μου στην αναζήτηση και ανακάλυψη νέων "ήχων" που εμπλουτίζουν τελικά την δισκοθήκη μου. Αν και προερχόμενος από ένα (περιοριστικά) rock υπόβαθρο έχω αρχίσει σιγά σιγά να επεκτείνω τα μουσικά ακούσματά μου και σίγουρα άρθρα όπως το συγκεκριμένο για τον Aris San συντελούν τα μέγιστα σε αυτό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Hi from Israel.
    Aris san probably murdered using pillow when he was hospitalized after his heart attack.

    Great loss to all his admirers here in Israel who never forgot him to this day.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. There is some problem with story of Aris & Joe Gallo.
    the drugs in the club and the trial happened in the late 70's, while Gallo Assassination took place in April 1972.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. There is a great song from old video of Aris, that i will be thankful if you identify for me.
    it appeared in the movie about him,
    in this link :
    http://www.youtube.com/watch?v=mjiaVVO4yys#t=8m02s

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. You obviously mean the last song of the video. It is titled “Ta matia sou” (Your eyes) and is performed by Yorgos Kinoussis.

    The link of the original song:

    http://www.youtube.com/watch?v=YwzTnjO49KA

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Wow, Thanks.
    Sorry for the delay.
    watching the original song, i'v realized that i Aris, he was one of the best Alchemist musician, turning led into gold.

    I'm searching another Greek song that i heard years ago by Trifonas, i'll be glad if you could identify it too.
    i think that it's kazantzidis song,
    and it's about broken love (as always:)
    but he's referring in the chorus to a guy who sell & buy used goods door to door,
    in Greek it sound like "parastetelis".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Pare ori thelis paliatzi
    http://www.youtube.com/watch?v=8_E0hhCFY2c&feature=related

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Έχεις δίκιο Yorgo, τον «Παλιατζή» πρέπει να ψάχνει…

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. :-):-)
    I started to learn Greek from this series in youtube (http://www.youtube.com/watch?v=07ypcTNW2rQ&feature=related)
    but the comments was too funny that i couldn't concentrate.

    Thank you ! this is one of my 2 favorites songs (along with this http://www.youtube.com/watch?v=spk73pGn7aM).

    i was going to wait around Trifonas apartment to ask him (he lives few streets away from me), you saved me some embarrassment :-) .

    now, my Greek playlist is Saturate,
    http://www.youtube.com/my_playlists?p=85EB87FEA8A2B586

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Great list.Look in youtbe for more Dionysiou (ΣΤΡΑΤΟΣ ΔΙΝΥΣΙΟΥ)Menidiatis (ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΕΝΙΔΙΑΤΗΣ) and also Margaritis (ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. I'll will, 10X.
    i'll upload to youtube in the future, the Trifonas version for "Pare ori thelis paliatzi"
    and "Έμαθα πως...ΕΙΣΑΙ ΜΑΓΚΑΣ !...εισαι και μερακλης".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. beguine the begin...
    http://www.youtube.com/watch?v=zdl1w0gifx4
    http://www.youtube.com/watch?v=2QCKL8ej_dA

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Τo πρόβλημα του Στέλιου αφορούσε συγκεκριμένο άτομο (είναι γνωστά πράγματα αυτά). Επίσης γνωστό είναι πως στο Ισραήλ λατρεύεται.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. I didn't understand what he was saying, but i get the feeling that the phrase "ignorance is bliss" would fit to this situation.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. It’s a bit difficult to explain the case “Stelios Kazantzidis” now. See my previous comment. I think that Stelios is like a (greek) god in Israel.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Well, it's not so far from the truth :)
    but it's not absolute.

    there's some Greek music fans in Israel who don't like Stelios at all, and theres some Stelios fans here who worship him for what i consider the wrong reasons.

    i do love Stelios, but i agree with some of the criticizes about him here.

    the old hard core Stelios fans was formed from the Jewish Salonika Immigrants Community.
    fans who relate more to his traditional Greek music and singing especially, which i love too.

    but the 80's-90's new Stelios fans, loves other style.

    a little history brief : in the late 80's and along the 90's, the Middle-east scene music in Israel suffered :) from what i call "the Turkish invasion", importing the whining melodramatic style of singing the Greek music was lacking (thanks god), Setlios had tendency
    towards that style too (less then real Turkish but still Identifiable) which i believe gained him his new fans here.

    It doesn't matter too much to me, as i'll always respect him for the great songs he wrote.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. εύγε δανείζομαι το κείμενό σου...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Απαντήσεις
    1. Κάποια στιγμή πρέπει να το ξαναδώ αυτό το κείμενο Ίκαρε. Μπορεί να γίνει καλύτερο και πληρέστερο.

      Διαγραφή
  19. Μακάρι, Φώντα! Είναι περίπτωση, τεράστια περίπτωση, μυθιστόρημα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Επισης γυρισε και μια ταινια με τιτλο "ΚΡΑΥΓΕΣ ΣΤΟΝ ΑΝΕΜΟ" σε σκηνοθεσια Τζεημς Παρις

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Προσφατα η FORTUNA RECORDS κυκλοφορησε ενα 10" με δυο κομματια του
    ARIS SAN. Καποιες κοπιες εμφανιστηκαν και στη Θεσσαλονικη, στο ΛΩΤΟ
    αν και τωρα εχουν εξαντληθει.
    Δεστε εδω
    http://lotus.gr/record_info.php?ID=40176
    ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. επίσης πρόσφατα επανεκδόθηκε σε περιορισμένα αντίτυπα ένα από τα καλύτερα LP του,
    https://www.discogs.com/Aris-San-Boumpam-Hit-Parade/release/7203107
    και μάλλον έπεται συνέχεια...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αυτό το LP bwana ήταν το πρώτο του Aris San που αγόρασα (στο Μοναστηράκι) στις αρχές της δεκαετίας του ’90 (το original εννοείται). Το αναφέρω και πιο πάνω στο κείμενο…

      >>Ακόμη, γιατί γνώριζε πώς να «τραβάει» τα κομμάτια του, όπως π.χ. το “Boumpam” και το “Paploma” από το LP “Boumpam, Hit Parade” [A.Z.R.LP.81-81, mid sixties και νωρίτερα]<<

      Σ’ αυτό το LP, μάλιστα, είχα αφιερώσει κι ένα «δισκορυχείον» στο Jazz & Tzaz (#117, 12/2002) σημειώνοντας μεταξύ άλλων:

      «Το LP περιέχει τις πρώτες μεγάλες επιτυχίες του Aris San, όπως “κόπηκαν” στο Ισραήλ σε επτάιντσα EP στις αρχές των sixties και λογικώς πρέπει να κυκλοφόρησε προς τα μέσα εκείνης της δεκαετίας. Ανάμεσα στα tracks και τραγούδια των Γαβαλά, Μαρκέα, Μπακάλη, Χιώτη και Μητσάκη».

      Διαγραφή
  23. ναι, το θυμάμαι αυτό το τεύχος του J&Τ (με υπερηφάνια κιόλας, μιας και διάφοροι πιουρίστες φίλοι με δουλεύανε...) - -πολύ σπάνια (σε σχέση με το ψάξιμο) είναι το live @Sirocco kai to LPS451 (αμφότερα στην ετικέτα Ampis)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Το “A Night at Sirocco/ Supper club in New York/ Volume 1” [Ampis LPS-351], εξ όσων είδα μόλις τώρα στο net, έχει μόνο στην πρώτη πλευρά τραγούδια του Aris San.

      Το “Aris San And His Group” [Ampis LPS-451] το έχω και μάλιστα υπογεγραμμένο από τον Άρη! Έτσι το είχα βρει δηλαδή! (Στην τρίτη φωτογραφία της ανάρτησης φαίνεται και η υπογραφή).
      Η πρώτη φωτογραφία προέρχεται από το front cover του συγκεκριμένου άλμπουμ.

      Διαγραφή
  24. Έχει πρωταγωνιστήσει και σε μία ταινία, την "κραυγή στον άνεμο" το 1976, γυρισμένη στην Νέα Υόρκη, όπου ουσιαστικά υποδύεται τον εαυτό του, έναν "ισραηλινό" τραγουδιστή.
    Οι σκηνές του νυχτερινού μαγαζιού πιθανότατα γυρίστηκαν στο δικό του κλαμπ στην Νέα Υόρκη, διότι σε κάποια στιγμή που κάποιοι βγαίνουν από το μαγαζί, διακρίνεται εμφανώς η ταμπέλα "Sirocco" και θεωρώ απίθανο να πρόκειται για σύμπτωση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  25. Does anyone know where Aris San's club SIROCCO was located? I know it was in Manhattan but where?? Street and Avenue !!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  26. https://akybernitespoliteies.org/shop/elliniki-pezografia/epicheirisi-tav-sta-ichni-tou-aris-san

    ΑπάντησηΔιαγραφή